Van de dochter Winnie van Koldam: "Uw aanstaande reünie roept verhalen op. Mijn vader heeft een 2e bijdrage geschreven. Bijkomstigheid is dat ik als dochter ook herinneringen hoor die ik niet wist of mij niet zo realiseerde. Het ontroert me en ook bewonder ik mijn vaders enorm goede geheugen"
Bekentenissen, anekdotes, waardering
Bij de ontruiming van onze school hadden wij al voldoende kennis van de scheikunde om te weten dat kwikdampen slecht waren voor de gezondheid. Ik sluit niet uit dat er extra gemorst werd met de vloeibare kwik. Als eerste daad van sabotage tegen de Duitsers.
“Parreltje”
De leraar Frans, de heer Van Dijk, had de gewoonte om in het schrift van zijn leerling die het dichtst bij zijn lessenaar zat, te kijken waar hij was gebleven met zijn lessen. Er was een complot in de klas om bladzijden uit dat schrift te scheuren. Dat werd door de klas wel weer gecompenseerd maar van de leraar Frans is niet veel terecht gekomen…
Ik heb 5 jaar naast Dik van Dam gezeten. De plaatsen achter ons stonden bekend als “quality street” waar “afkijken” oogluikend werd toegestaan, met name voor leerlingen die door omstandigheden buiten spel waren geraakt. “Spieken”: Sommige leraren hadden moeite met spiekbriefjes die meisjes op hun bovenbeen plakten.
“Smokkelroute Holwierde-Hellum”
Wij hadden twee koperen kruikjes in gebruik waarin Lies Groenewold uit Holwierde melk meenam. Wij moesten zorgen dat onze fietsen naast elkaar geparkeerd stonden om de kruikjes om te kunnen wisselen. Dat lukte niet altijd en dan werd een medeleerling ermee belast. Op den duur was het waarschijnlijk algemeen bekend; de hele school wist waar wij mee bezig waren.
Er waren meisjes die op zaterdagochtend in het uniform van de jeugdstorm naar school kwamen. Dat gaf wel duidelijkheid, maar van anderen wist je niet hoe ze tegenover de bezetter stonden.
Leraren
De leraren moesten uiteraard ook op hun hoede zijn! De leraar algebra, Veninga, moest onderduiken maar de Gestapo wist hem op te sporen en dat heeft hij niet overleefd!
De lerares Duits, mw. Ter Laan, gaf prima les, zij was streng en duidelijk. Het was belangrijk om goed Duits te leren om te kunnen volgen waar de bezetters mee bezig waren.
De leraar Engels, Willems, vond ik sympathiek en zijn vak was belangrijk om de Engelse zender te kunnen beluisteren. Hij had een sterrenkijker en bij hem thuis heb ik daarmee kennis kunnen maken.
Met “Dolly”, mw Pool, had ik goede gesprekken over wat tegenwoordig “ecologische land- en tuinbouw” genoemd zou worden.
Mijn grootste waardering heb ik voor de leraar natuurkunde, de heer ijk! Hij begreep wat in die moeilijke oorlogsjaren belangrijk was. Ook na de bevrijding was hij belangrijk om het onderwijs weer op gang te krijgen. Over proefwerken zei hij “die maak je thuis maar, daar heb ik op school geen tijd voor”.
Het was een grimmige tijd, die HBS-jaren. Mijn neef in Gorinchem, die ook Wilko van Koldam heette en een half jaar ouder was dan ik, werd in Gorcum opgepakt en overleed in het concentratiekamp “Neuengamme”.
De aanstaande schoonvader van mijn zuster werd op 1 april 1945 in het kader van de “silbertann” moorden in zijn deuropening doodgeschoten.
Een broer van mijn moeder kwam in Termunten bij oorlogshandelingen om het leven...
Het zou goed zijn om op basis van gelijkheid over al deze herinneringen nog eens met de leraren te kunnen spreken, maar helaas zit dat er gezien hun en mijn leeftijd niet meer in.
Ik hoop op de reünie nog bekenden te mogen ontmoeten. Om een paar namen te noemen: Marieke de Zeeuw. Zij was een meisje van een jaar of 10 toen ik als co-assistent huisarts-stage liep in de praktijk van haar vader in Appingedam.
Ook ben ik benieuwd of er nog familieleden komen van Henk Luursema die bij ons zat ondergedoken in Hellum.
Tot ziens allen op onze reünie.
Onderstaande foto laat mij, Wilko van Koldam (rechts), zien met mijn vrouw Ria in ons huis in Makkum waar wij nu bijna 40 jaar wonen.
Wilko van Koldam, maart 2020